Προγράμματα βελτίωσης στη Δημόσια Διοίκηση
Οι αρχές και μεθοδολογίες Επιχειρησιακής Αριστείας μπορούν να εφαρμοστούν σε κάθε οργανισμό, είτε δημοσίου, είτε ιδιωτικού τομέα. Η χρήση τους στο ελληνικό δημόσιο δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και περιορίζεται κυρίως σε πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Ψάχνοντας πληροφορίες για πρακτικές βελτίωσης της δημόσιας διοίκησης, βρήκα μία έκδοση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο Quality of Public Αdministration. Η έκδοση αυτή, που χαρακτηρίζεται ως εργαλειοθήκη, περιλαμβάνει πάνω από 10 κεφάλαια/θεματολογίες με εκατοντάδες σελίδες υλικό. Μέρος αυτής της έκδοσης έχει μεταφραστεί στα Ελληνικά από τον Δρ. Αντώνη Καρβούνη.
Θα μπορούσε άραγε αυτή η έκδοση να αποτελέσει το σημείο αναφοράς, ώστε οι δημόσιοι οργανισμοί της χώρα μας να ξεκινήσουν την προσπάθεια βελτίωσης τους; Στην προσπάθεια να απαντήσω σε αυτόν τον προβληματισμό, αναλύω εν συντομία το 4ο κεφάλαιο της έκδοσης, Organisations – managing performance, quality and people, που περιέχει αναφορές στις αρχές και μεθοδολογίες Επιχειρησιακής Αριστείας.
Οργανισμοί – διαχείριση απόδοσης, ποιότητας και ανθρώπινου δυναμικού
Αυτό το κεφάλαιο περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα εννοιών της Επιχειρησιακής και Δημόσιας Διαχείρισης, καθώς και καλές πρακτικές σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην εισαγωγή του αναφέρεται ότι επικεντρώνεται κυρίως στην ανάπτυξη ικανοτήτων στο επίπεδο τόσο των οργανισμών, όσο και στο επίπεδο των ατόμων που στελεχώνουν τους οργανισμούς, ενώ καταγράφονται 5 παράγοντες που θεωρούνται η βάση της επιτυχίας:
- Διαχείριση της ποιότητας
- Δεκτικότητα και δράση
- Μακροπρόθεσμος προσανατολισμός
- Διαρκής βελτίωση
- Ποιότητα ανθρώπινου δυναμικού
Η πρώτη ενότητα του κεφαλαίου πραγματεύεται τη διαχείριση απόδοσης, η δεύτερη ενότητα τη χρήση συστημάτων/ μεθοδολογιών για της διαχείριση της ποιότητας, η τρίτη τη διαχείριση ανθρωπίνων πόρων και η τέταρτη την ανάγκη ανάπτυξης ηγετών εντός της Δημόσιας Διοίκησης.
Διαχείριση της απόδοσης
Αυτή η ενότητα περιλαμβάνει το συνδυασμό όρων όπως όραμα, αποστολή, στόχοι, τη σύνδεση τους με μία στρατηγική, κ.ά., ώστε να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο λειτουργίας οργανισμού, που θα στοχεύει στην πιο αποδοτική λειτουργία του. Κατά την άποψή μου, ο τρόπος που ενώνονται οι πληροφορίες σε αυτή την ενότητα κρίνεται προβληματικός ενώ αρκετά σημεία είτε είναι δυσνόητα, είτε δεν ακολουθούν τις «διδαχές αριστείας».
Για παράδειγμα, η προσέγγιση ότι “κάθε διοίκηση έχει ενδιαφέρον για τη βελτίωση της απόδοσης, ειδικά λόγω της συνεχούς προσοχής που επιδεικνύουν πολιτικοί, ο Τύπος και το κοινό” θεωρώ ότι είναι ένας λανθασμένος τρόπος να επικοινωνήσεις το στόχο του συγγράμματος. Μπορεί αυτό να είναι μέρος της πραγματικότητας του δημόσιου τομέα, αλλά ένας οργανισμός στοχεύει στη βελτίωση του, με βασικό σκοπό να δώσει μεγαλύτερη αξία σε αυτό που προσφέρει στους πελάτες του.
Αυτή λοιπόν η ανάγκη δημιουργίας μεγαλύτερης αξίας του προϊόντος/υπηρεσίας και η επικέντρωση στις ανάγκες των πελατών, είναι που απουσιάζει σχεδόν ολοκληρωτικά από το κείμενο και βρίσκεται μόνο στο σημείο που αναφέρει ότι “η διαχείριση της απόδοσης είναι βασικά πως θα επιτευχθεί βιώσιμα ένα καλύτερο αποτέλεσμα για την κοινωνία”.
Συστημική σκέψη
Η άποψη των συγγραφέων είναι ότι “οι δημόσιες διοικήσεις είναι πολύπλοκα συστήματα, στο πλαίσιο ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος”. Το ίδιο ισχύει και για πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις που απασχολούν δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους.
Για αυτό το λόγο οι συγγραφείς, στη δεύτερη ενότητα του κεφαλαίου, προτείνουν τη χρήση μεθοδολογιών και μοντέλων Επιχειρησιακής Αριστείας. Γίνεται μία γενική αναφορά στη Διοίκηση Ολικής Ποιότητας και στη μεθοδολογία PDCA. Προτείνεται η σειρά ISO 9000 ως Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας ενός δημόσιου οργανισμού και προκρίνεται η χρήση του μοντέλου αριστείας EFQM και του εργαλείου διαχείρισης δημόσιων οργανισμών CAF.
Διοίκηση ανθρωπίνων πόρων δημόσιου οργανισμού
Η τρίτη και η τέταρτη ενότητα του κεφαλαίου πραγματεύεται το μείζον αυτό θέμα. Η προσέγγιση και επιλογή του σωστού προσωπικού, η ισότητα, η πολυπολιτισμικότητα, η εκπαίδευση και ανάπτυξη ηγετών είναι μέρος αυτών που αναφέρονται.
Είναι πραγματικά σημαντικός ο όγκος πληροφοριών που δίνεται σε αυτές τις ενότητες και άξιες ανάλυσης από τους ειδικούς της επιστήμης διοίκησης ανθρωπίνων πόρων.
Μία προσπάθεια εξαγωγής συμπεράσματος
Φαίνεται ότι αυτή η έκδοση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελεί μία «τίμια» προσπάθεια προσέγγισης της πραγματικότητας της δημόσιας διοίκησης με τις μεθοδολογίες οργανωσιακής βελτίωσης.
Υπάρχει στην ελληνική δημόσια διοίκηση ο βαθμός αυτονομίας που απαιτείται, αλλά και η βούληση του πολιτικού συστήματος να της δώσουν αυτονομία, ώστε τα επιμέρους τμήματά της, μικρά ή μεγάλα, να προχωρήσουν στις σωστές ενέργειες εφαρμογής προγραμμάτων οργανωτικής βελτίωσης;
Το μέγεθος του ζητήματος είναι τεράστιο και οι σκέψεις που δημιουργούνται είναι τόσο πολλές που δεν φτάνει το παρών άρθρο για να τις καλύψει. Εάν υπάρχει αναγνώστης που έχει γνώσεις ή/και γνωρίζει παραδείγματα εφαρμογής προγραμμάτων οργανωτικής βελτίωσης στην ελληνική δημόσια διοίκηση, παρακαλώ να επικοινωνήσει μαζί μου.
