ISO 9000 Series of Standards
Ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO) αναφέρει στην επισκόπηση του 2020 ότι η Ελλάδα έχει σε ισχύ 6.822 πιστοποιητικά ISO 9001:2015. Το ερώτημα που τίθεται είναι, πόσα από αυτά τα πιστοποιητικά έχουν πραγματική ισχύ, ή εξηγώντας το καλύτερα, πόσοι οργανισμοί, που έχουν στην κατοχή τους ένα τέτοιο πιστοποιητικό, κάνουν σωστή χρήση του προτύπου και αξιοποιούν τις δυνατότητές του;
Δύσκολο ερώτημα, που γνωρίζουν οι διοικήσεις αυτών των οργανισμών, κάθε μία για δικό της λογαριασμό, και οι εταιρείες που ελέγχουν συστήματα. Βέβαια, το ερώτημα που τέθηκε είναι περισσότερο ρητορικό, διότι αυτό που έχει σπουδαία σημασία είναι ότι η σειρά προτύπων ISO 9000 μπορεί να γίνει το εφαλτήριο Επιχειρησιακής Αριστείας για κάθε οργανισμό.
Η εξέλιξη της σειράς ISO 9000
Η σειρά ISO 9000 έχει εξελιχθεί σε σχέση με την αρχική έκδοση που ήταν το 1987 και έχει περάσει πέντε στάδια. Σήμερα η σειρά περιλαμβάνει το ISO 9001:2015 Συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας – Απαιτήσεις, το ISO 9000:2015 – Θεμελιώδεις αρχές και λεξιλόγιο και το ISO 9004:2018 – Ποιότητα του Οργανισμού – Οδηγίες για τη διαχρονική επιτυχία.
Η εμφάνιση προγραμμάτων οργανωτικής αποτελεσματικότητας (όπως Lean, Six Sigma, κ.ά.), από τη δεκαετία του ’90 και μετά, επηρέασε τη σειρά ISO 9000. Η ποιο πρόσφατη έκδοση της σειράς περιλαμβάνει τις εφτά αρχές (quality management principles, QMPs), οι οποίες υπάρχουν με παρόμοιες ή λίγο διαφορετικές ονομασίες σε κάθε μέθοδο βελτίωσης.
Σωστό είναι να διευκρινιστεί, ότι οι αρχές που αναφέρει η σειρά ISO 9000 αφορούν όλες τις βαθμίδες εργαζομένων και όλα τα τμήματα ενός οργανισμού. Από τον ιδιοκτήτη μίας επιχείρησης ή τον πρόεδρο ενός κρατικού οργανισμού, έως τον κάθε εργαζόμενο. Στους οργανισμούς που χρησιμοποιούν τη σειρά και θέλουν να κερδίσουν τα μέγιστα από αυτή, είναι εποικοδομητικό να τρέχουν εκπαιδευτικά προγράμματα σε κάθε βαθμίδα.
Κύρια σημεία
Μία προσθήκη στη σειρά ISO 9000, που αποτελεί βασική αρχή συνεχούς βελτίωσης, είναι η διεργασιακή προσέγγιση (process approach). Κάθε οργανισμός περιλαμβάνει ένα σύνολο συστημάτων και κάθε σύστημα μία σειρά διεργασιών. Οι διεργασίες είναι αλληλένδετες μεταξύ τους και κάθε μία επηρεάζει και επηρεάζεται από τις άλλες. Οι αλλαγές σε μία διεργασία μπορεί να επηρεάσουν τις άλλες διεργασίες του συστήματος. Για αυτό η προσέγγιση των αλλαγών πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να επηρεάζεται θετικά το σύστημα στο σύνολο του.
Για πρώτη φορά εισάγεται στην έκδοση του 2015 η προσέγγιση διακινδύνευσης (risk-based thinking). Οι αλλαγές στο εξωτερικό και εσωτερικό περιβάλλον ενός οργανισμού δημιουργούν ρίσκο, το οποίο μπορεί να έχει θετική ή αρνητική επίδραση. Μελετώντας λοιπόν τη διακινδύνευση, ένας οργανισμός μπορεί να λάβει τα κατάλληλα μέτρα και να προβεί σε ενέργειες, ώστε να γίνει μεγιστοποίηση των θετικών και ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιδράσεων.
Επιπρόσθετα, η δομή του προτύπου 9001 ακολουθεί τον κύκλο PDCA (Plan, Do, Check, Act), όπως και η προηγούμενη έκδοση του. O κύκλος PDCA αποτελεί μία από της βασικότερες καθολικές αρχές, που χρησιμοποιείται εκτενέστατα στις πρωτοβουλίες βελτίωσης από τη δεκαετία του ’50.
Γιατί το ISO 9000 είναι μέσο προσέγγισης της Επιχειρησιακής Αριστείας
Κάθε οργανισμός αντιμετωπίζει δυσκολίες στην καθημερινότητά του. Ανώτερα στελέχη και εργαζόμενοι είναι συνήθως φορτωμένοι με πολλά καθήκοντα, όπου υπό το βάρος αυτών είναι αρκετά δύσκολο να ασχοληθούν με «πολυτέλειες», όπως η εκμάθηση και εφαρμογή προγραμμάτων οργανωτικής αποτελεσματικότητας.
Πολλοί κρατικοί οργανισμοί, αλλά και οι περισσότερες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, έχουν πιστοποιηθεί με βάση το πρότυπο ISO 9001:2015 ή έχουν εργαζόμενους με γνώσεις της σειράς ISO 9000. Ειδικά για τους κατόχους πιστοποίησης δεν χρειάζεται κάποια τεχνο-οικονομική μελέτη ή απόφαση ενός διοικητικού συμβουλίου, ώστε ο οργανισμός να ξεκινήσει την προσπάθειά του για συνεχή βελτίωση και επιχειρησιακή αριστεία.
Για οργανισμούς που τώρα ξεκινάνε τις διαδικασίες σχεδιασμού των επιχειρησιακών τους συστημάτων, η σειρά ISO 9000 είναι μία πολύ καλή και οικονομική λύση. Η σειρά περιλαμβάνει την ορολογία, τη δυνατότητα πιστοποίησης σε ένα Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας και έναν οδηγό επιχειρησιακής διαχείρισης, οπότε παρέχει ολόκληρο το πακέτο που χρειάζεται ένας νέος οργανισμός για την ανάπτυξη του.
Όμως, άσχετα με τη μέθοδο και τα εργαλεία που θα επιλεχθούν, το όραμα και η επιμονή από την πλευρά της διοίκησης και η παρουσία εργαζομένων με γνώσεις, είναι αυτά που χρειάζεται ένας οργανισμός για να ξεκινήσει την προσπάθεια προσέγγισης της Επιχειρησιακής Αριστείας.
